Sidydd

Sidydd
Enghraifft o:	set
Math	cyfundrefn Ptolemi
Yn cynnwys	Yr Hwrdd, Y Tarw, Y Gefeilliaid, Y Cranc, Y Llew, Y Forwyn, Y Fantol, Y Sgorpion, Y Saethydd, Yr Afr, Y Dyfrwr, Y Pysgod, Ophiuchus
	Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Ardal siâp gwregys o'r awyr sy'n amgylchynu'r Ddaear yw'r Sidydd (Groeg: ζῳδιακός, zōidiakos; Saesneg: Zodiac). Yn rhedeg ar hyd canol y gwregys mae'r ecliptig, llwybr ymddangosiadol yr Haul ar draws y sffêr wybrennol yn ystod y flwyddyn. O fewn y gwregys hwn, sy'n ymestyn tua 8° i'r gogledd a'r de o'r ecliptig, y mae'r Lleuad a'r planedau i'w gweld. Rhennir y Sidydd ar hyd yr ecliptig yn 12 rhan gyfartal, a elwir yn "arwyddion", pob un yn llenwi 30° o hydred wybrennol. Mae'r arwyddion hyn yn rhannu enwau â chytserau seryddol modern – Aries, Taurus, Gemini, Cancer, Leo, Virgo, Libra, Scorpio, Sagittarius, Capricorn, Aquarius, a Pisces. Fodd bynnag, dim ond yn fras y mae'r arwyddion a'r cytserau yn cyfateb i'w gilydd. Mae'r cytserau yn afreolaidd eu siâp a'u maint, felly nid yw'r Haul yn treulio mis ym mhob un. Mae'r Haul hyd yn oed yn mynd trwy'r cytser Ophiuchus nad yw'n arwydd y Sidydd. Mae arwyddion y Sidydd yn fwy hysbys mewn cyd-destun sêr-ddewiniol na seryddol bellach.

Arwyddion y Sidydd

Prif: Arwydd sêr-ddewiniol

Rhennir y Sidydd yn ddeuddeg rhan (un i bob mis o'r flwyddyn), a rhoddir iddynt enw'r cytser agosaf. Mae'r tabl hwn yn dangos arwyddion y Sidydd gyda'r dyddiadau pan fydd yr haul yn mynd drwyddynt.

Cytser	Arwydd	Dyddiadau presenoldeb yr haul…
Cytser	Arwydd	…yn yr arwydd	…yn y cytser (yn 2000)
Yr Hwrdd		21 Mawrth – 20 Ebrill	20 Ebrill – 13 Mai
Y Tarw		21 Ebrill – 21 Mai	14 Mai – 19 Mehefin
Y Gefeilliaid		22 Mai – 21 Mehefin	20 Mehefin – 20 Gorffennaf
Y Cranc		22 Mehefin – 22 Gorffennaf	21 Gorffennaf – 9 Awst
Y Llew		23 Gorffennaf – 22 Awst	10 Awst – 15 Medi
Y Forwyn		23 Awst – 22 Medi	16 Medi – 30 Hydref
Y Fantol		23 Medi – 22 Hydref	31 Hydref – 22 Tachwedd
Y Sgorpion		23 Hydref – 22 Tachwedd	23 Tachwedd – 29 Tachwedd
Ophiuchus		(nid yw’n un o arwyddion y Sidydd)	30 Tachwedd – 17 Rhagfyr
Y Saethydd		23 Tachwedd – 21 Rhagfyr	18 Rhagfyr – 18 Ionawr
Yr Afr		22 Rhagfyr – 20 Ionawr	19 Ionawr – 15 Chwefror
Y Dyfrwr		21 Ionawr – 18 Chwefror	16 Chwefror – 11 Mawrth
Y Pysgod		19 Chwefror – 20 Mawrth	12 Mawrth – 18 Ebrill

Llawysgrif Gutun Owain

Mae rhan gyntaf Llawysgrif Gutun Owain (gweler y ddelwedd uchod) yn cynnwys cymysgedd o destunau'n ymwneud ag astroleg a meddygaeth. Roedd y cyfuniad yma yn gyffredin mewn llawysgrifau ledled Ewrop erbyn y 15g ac roedd cysylltiad agos rhwng amser y flwyddyn, tymhorau'r lleuad a ffactorau astrolegol eraill ac iechyd a medygaeth gan y byddent yn effeithio ar "hiwmorau"'r corff. Roedd y gred bod y corff dynol yn cynnwys pedwar "hiwmor" yn bodoli ers cyfnod y Groegiaid. Byddai gwahanol ffactorau'n effeithio ar yr hiwmorau hyn yn achosi afiechyd.

Olwyn y Sidydd: Mosäig o synagog Beit Alpha yn Israel, yn cynrychioli arwyddion y Sidydd
Y llawysgrif gwyddonol hynaf yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru: planisffer gyda thestun Lladin o tua 1000 OC a luniwyd yn ardal Limoges, Ffrainc
Wrcles
Y Sgorpiwn
Y Forwyn
Y Gefeilliaid
Y Llew
Y Tarw
Andromeda
Aries
Cassiopeia
Cysawdau hemissfer y De

Cyfeiriadau