Dekoloniseer Erfgoed

INTRODUCTIE EN CIJFERS

Hieronder kerncijfers in België rond erfgoed of nieuwe denkpistes. Klik op de link in de foto voor het onderzoek.

Onze tradities lijken zo star terwijl tradities volgens de definitie van Unesco "voortdurend opnieuw gecreëerd [worden] in reactie op hun omgeving"? 

Hieronder vind je twee voorbeelden van onderzoeken. Eén van de Sint traditie die het effect van de vorige Piet-versie met blackface onderzocht op kinderen met Afrikaanse roots. Het andere onderzoek over de herdenking van Belgische soldaten van Wereldoorlogen met inbegrip van de Congolese soldaten die in de toenmalige kolonie voor België vochten. Maar we appreciëren ook het onderzoek van Eva Kamanda die de Congolezen in het verzet in België vochten.

VIDEO'S

Deze video's geven inkijk in problematieken die voortgaan op kolonialiteit. Let op: De video's duren maximaal 10 minuten. Voor meer en langere video's: bezoek de andere pagina's van onze website of contacteer ons met een concrete vraag. Je kan natuurlijk ook zelf op zoek gaan naar wat je nodig hebt.

ACTIE EN INSPIRATIE

Met deze actiekaders zijn we begonnen binnen erfgoed.

Kennisproductie minder eurocentrisch maken

Dit vraagt een continue dekolonisering van het leerplan. Deelnemen aan en versterken van lopende gesprekken in universiteiten en hogescholen over het gebrek aan redelijke toegang en vertegenwoordiging, alsmede de verschuiving in voorstelling van kennis (de manier en het kader), in kennisverwerving en leren. Voor iedereen gaan van eurocentrisme (énkel Europa centraal), etnocentrisme naar pluralisme. Meer expressie en minder exclusie in films/theater/dans/muziek/poëzie.

Voorbeeld: Waarom westerse filosofie op universiteiten maatstaf is van rationeel denken en andere denkstromingen als 'natuurlijk' gezien worden? 

Koloniale sporen en stereotypes bannen uit uit ons cultureel erfgoed en tradities

"Traditie ontstaat altijd in antwoord op de omgeving, de natuur en de geschiedenis, en geeft gemeenschappen een gevoel van identiteit en continuïteit, waardoor respect voor culturele diversiteit en menselijke creativiteit wordt bevorderd". (Definitie Unesco) Zo wordt al jaren de vraag gesteld om de stereotype Piet aan te passen, in sommige steden is het antwoord gewijzigd om dit feest voor alle kinderen toegankelijk te maken maar in andere is er halstarrig vasthouden aan een identiteit waarvan velen tot voor kort niet eens wisten wat ze betekende. Welke waarden wil deze maatschappij geven aan kinderen?

Tegelijk willen we ook kritisch blijven kijken naar materieel erfgoed, zoals standbeelden of gebouwen in de publieke ruimte. Natuurlijk moeten veel historische en culturele monumenten bewaard blijven. Maar Hand in Hand stelt vragen bij monumenten die pijnlijke of traumatische herinneringen oproepen, en die vandaag symbool staan voor polarisatie, uitsluiting en racisme. Wat willen we tonen?

Voorbeeld actie: We plaatsen kritische opmerkingen bij nieuwe feestdagen als 8 mei als die nog niet voldoende vertrekken vanuit inclusiviteit. We ondersteunen de oproep van lokale steden en gemeenten die het koloniale verhaal willen dekoloniseren door bv. een Lumumbaplein op te richten ter herinnering van een leider die een waardige partner had kunnen zijn van een post-koloniserend België en die een inspiratie is voor vele mensen hier en wereldwijd.

Voorbeeld actie Dekoloniseer Halle en Congolese gemeenschap Halle: Het bos met kasteel geschonken door Victor Brien aan de ULB is hernoemd en werd geduid met de melding van zijn grote geldgewin uit de toenmalige kolonie. Een eerste stap... Meer lees je hier.

Erfgoed bewust duurzaam maken voor volgende generaties

We willen acties organiseren rond het delen van culturele kennis, met aandacht voor nieuwe vormen en mensen die erbij betrokken zijn. Daarbij betrekken we alle generaties uit alle gemeenschappen in ons land. Grootouders krijgen een centrale rol: ze kunnen hun verhalen, herinneringen en wijsheid doorgeven aan jongere generaties. Denk aan initiatieven in bibliotheken, erfgoed, gemeenschapsruimtes,... die op zoek gaan naar nieuwe manieren van samenwerken. Ook zetten we projecten op rond samen en generatie-overschrijdend herdenken.

Breng de stem van doelwitten van racisme binnen in ons erfgoed

Het democratiseren van erfgoed gaat niet enkel meer  over het participeren van mensen die doelwit zijn van racisme in de uiteindelijke beleving van het erfgoed. De creatie van culturele groeiruimtes en nieuwe narratieven die we nu als samenleving kunnen opbouwen zijn noodzakelijk.

Voorbeeld actie: Elk jaar voeren we actie bij KMSKA om Congolese slachtoffers te herdenken en het falen van de Commissie voor Congo, Burundi en Rwanda aan te kaarten. 

Jouw ideeën?

"Ken je nog andere ideeën of onderzoeken? Laat het ons gerust weten!
Je kan ook meer over de campagne lezen  Dekoloniseer 2.0 of onze meest recente projecten steunen via onze webpagina Neem actie.

VISIE OP HET THEMA

Immaterieel cultureel erfgoed is door de UNESCO en de Erfgoedcel omschreven als:

“De praktijken, voorstellingen, uitdrukkingen, kennis, vaardigheden - alsmede de instrumenten, voorwerpen, artefacten en culturele ruimten die daarmee verband houden - die gemeenschappen, groepen en, in sommige gevallen, individuen erkennen als onderdeel van hun cultureel erfgoed.

Dit immaterieel cultureel erfgoed, van generatie op generatie overgedragen, wordt door gemeenschappen en groepen voortdurend opnieuw gecreëerd in reactie op hun omgeving, hun interactie met de natuur en hun geschiedenis, en verschaft hen een gevoel van identiteit en continuïteit, waardoor het respect voor culturele diversiteit en menselijke creativiteit wordt bevorderd.” (bron: Wikipedia, Erfgoedcel).

Hand in Hand onderschrijft deze definitie en eist veel meer van het in praktijk brengen. Concreter, onze samenleving ziet er telkens anders uit, geeft andere en meer volledige invullingen aan ons gezamenlijk immaterieel erfgoed.

Klik hieronder om de volledige visie te lezen.