Секта
Секта[1][2] (латински: secta и латински: sequi и под влијание латински: secare) — посебна или затворена група луѓе кои строго ги следат своите начела. Најчесто, секта се образува спроти основната група од која потекнува, развивајќи учења за кои членовите на сектата веруваат дека се поточни од учењата на основната група. Сите секти се одликуваат со силна организација и единствени задолжителни обреди. Во голем број монотеистички религии, секое отстапување од прокламираните догми се прогласува за секта.
Првично, секта бил неутрален поим за малцинска група што доаѓала во судир со мнозинството. Поимот најчесто се користел во античките филозофски кругови, опишувајќи помали филозофски групи. Во оваа смисла, раното христијанство може да се разбере како секта во рамките на јудаизмот. Во средниот век, поимот секта опишувал еретички групи кои се одвоиле од мнозинската Црква. Во современо време, сектите најчесто се однесуваат на затворени религиозни групи или култови.
Поделба
[уреди | уреди извор]- Псевдохристијански секти, секти кои се одвоиле од официјалните учења на црквата.
- Псевдохиндуистички и далекоисточни секти, основата на овие секти се будизмот и хиндуизмот.
- Синкретистички секти, овие секти претставуваат мешавина од разни религиозни правци, како и окултизам и магија.
- Сатанистички секти, секти кои го застапуваат Сатана како врховен Бог.
Дефиниции
[уреди | уреди извор]Според германскиот социолог Макс Вебер (германски: Max Weber), сектите се разликуваат од Црквата во механизмите за прифаќање членство во нивните редови. Додека по правило, по личната одлука, а пред полноправното членство во сектата, кандидатот мора да се помине одредена постапка за да се потврдат условите за прием, верниците на Црквата веќе се раѓаат како такви.[3]
Американско-австрискиот социолог Петер Бергер (германски: Peter Ludwig Berger) ги гледа сектите како организациски модел на самозаштита на колективните малцинства.
Социолошки дефиниции и описи
[уреди | уреди извор]Постојат неколку различни социолошки дефиниции и описи на терминот.[4] Макс Вебер и Ернст Троелх (1912) беа меѓу првите што ги дефинираа. Во типологијата на црква и секта, сектите се дефинирани како доброволни здруженија на религиозно квалификувани лица:[5] членството не се припишува по раѓање, туку произлегува од слободното прифаќање на доктрината и дисциплината на сектата од страна на следбениците и од континуираното прифаќање на следбениците од страна на сектата. Сектите имаат тенденција непропорционално да се потпираат на социјално ранливите елементи и обично се создаваат од расколи во рамките на црквите кои се усогласуваат со доминантната општествена структура.[6] Тие често ги осудуваат либералните трендови во развојот на деноминацијата и се залагаат за враќање кон вистинската религија; Нивните верувања и практики имаат тенденција да бидат порадикални и етички построги од оние на црквите и претставуваат чин на протест против вредностите на остатокот од општеството.[7] Американските социолози Родни Старк и Вилијам Симс Бејнбриџ наведуваат дека „сектите тврдат дека се автентична, прочистена, обновена верзија на верата од која се одделиле“.[8] Тие понатаму тврдат дека сектите, за разлика од црквите, имаат висок степен на тензија со околното општество.[9] Други социолози на религијата, како што е Фред Книс, тврдат дека секташтвото најдобро се опишува во однос на она со што сектата е во тензија. Некои религиозни групи постојат во тензија само со прикриени групи од различни етнички групи, или постојат во напнати односи со целото општество, а не со црквата од која произлегла сектата.[10] Тие често ги осудуваат либералните трендови во развојот на деноминацијата и заговараат враќање на правата религија. Нивните верувања и практики имаат тенденција да бидат порадикални и етички построги од оние на црквите и претставуваат чин на протест против вредностите на остатокот од општеството.[11] Американските социолози Родни Старк и Вилијам Симс Бејнбриџ истакнуваат дека „сектите тврдат дека се автентична, прочистена, обновена верзија на верата од која се одделиле“.[12] Тие понатаму тврдат дека сектите, за разлика од црквите, имаат висок степен на напнатост со околното општество.[13] Други социолози на религијата, како што е Фред Книс, тврдат дека секташтвото најдобро се опишува во поглед на тоа со што сектата е во напнатост. Некои верски групи постојат во тензии само со корелигиозни лица од различни етнички групи или постојат во напнати односи со општеството како целина, а не со црквата од која потекнува сектата.[14]
Секташтвото понекогаш во социологијата на религијата се дефинира како светоглед што ја нагласува единствената легитимност на вероисповедта и обичаите на верниците и што ги засилува напнатостите со поширокото општество преку вклучување во практики на одржување на границите.
Во својата книга „Патот до целосна слобода“, англискиот социолог Рој Волис[15] тврди дека сектите се одликуваат со „епистемолошки авторитаризам“: сектите поседуваат одреден авторитативен локус за легитимно припишување на ерес. Според Волис, „сектите тврдат дека поседуваат единствен и привилегиран пристап до вистината или спасението“ и „нивните посветени следбеници обично ги сметаат оние надвор од границите на колективот за „во заблуда“.“ Тој ова го спротивставува на култот што го опишал како „епистемолошки индивидуализам“, со што мисли дека „култот нема јасен локус на врвен авторитет вон поединечниот член“.[16][17]
Христијанство
[уреди | уреди извор]Додека историската употреба на поимот „секта“ во христијанството имала пејоративни конотации, однесувајќи се на група или движење со еретички верувања или практики што отстапуваат од оние што се сметаат за ортодоксни, неговото примарно значење е да означи заедници што се отцепиле од поголемото тело од кое потекнуваат неговите членови.
Хиндуизам
[уреди | уреди извор]
Индологот Аксел Мајклс пишува во својата книга за хиндуизмот дека во индиски контекст, зборот „секта“ не означува поделена или исклучена заедница, туку организирана традиција, обично воспоставена од основач со аскетски практики.[18] Според Мајклс, „индиските секти не се сосредоточуваат на ерес, бидејќи недостатокот на средиште или задолжително средиште го прави ова невозможно - наместо тоа, сосредоточувањето е на следбениците и приврзаниците“.[18]
Поврзано
[уреди | уреди извор]Наводи
[уреди | уреди извор]- ↑ „секта“ — Дигитален речник на македонскиот јазик
- ↑ „секта“ — Официјален дигитален речник на македонскиот јазик
- ↑ Weber, Max: (1916). „„Die Wirtschaftsethik der Weltreligionen, Hinduismus und Buddhismus",“. Archiv für Sozialwissenschaft und Sozialpolitik. 41 (3): 613–744.CS1-одржување: излишна интерпункција (link), S. 619.
- ↑ McCormick Maaga, Mary (1998). „Three Groups in One“. Hearing the Voices of Jonestown. Syracuse University Press. ISBN 0815605153.
- ↑ Chalcraft, David J. (2007). „The Development of Weber's Sociology of Sects: Encouraging a New Fascination“. Во Chalcraft, David J. (уред.). Sectarianism in Early Judaism: Sociological Advances. London, Oakville: Equinox Publishing. стр. 27. ISBN 978-1-84553-083-9.
- ↑ Dawson, Lorne L. (2009). „Church-sect-cult: Constructing Typologies of Religious Groups“. Во Clarke, Peter B. (уред.). The Oxford Handbook of the Sociology of Religion. Oxford University Press. doi:10.1093/oxfordhb/9780199588961.013.0030. ISBN 978-0199588961.
- ↑ Dawson, Lorne L. (2009). „Church-sect-cult: Constructing Typologies of Religious Groups“. Во Clarke, Peter B. (уред.). The Oxford Handbook of the Sociology of Religion. Oxford University Press. doi:10.1093/oxfordhb/9780199588961.013.0030. ISBN 978-0199588961.
- ↑ Stark, Rodney; Bainbridge, William Sims (1979). „Of Churches, Sects, and Cults: Preliminary Concepts for a Theory of Religious Movements“. Journal for the Scientific Study of Religion. 18 (2). 125. doi:10.2307/1385935. ISSN 0021-8294. JSTOR 1385935.
- ↑ Stark, Rodney; Bainbridge, William Sims (1985). The Future of Religion: Secularization, Revival, and Cult Formation. Berkeley: University of California Press. ISBN 0520048547.
- ↑ Kniss, Fred; Numrich, Paul D. (2007). Sacred Assemblies and Civic Engagement: How Religion Matters for America's Newest Immigrants. New Brunswick, N.J.: Rutgers University Press. ISBN 9780813541709.
- ↑ Dawson, Lorne L. (2009). „Church-sect-cult: Constructing Typologies of Religious Groups“. Во Clarke, Peter B. (уред.). The Oxford Handbook of the Sociology of Religion. Oxford University Press. doi:10.1093/oxfordhb/9780199588961.013.0030. ISBN 978-0199588961.
- ↑ Stark, Rodney; Bainbridge, William Sims (1979). „Of Churches, Sects, and Cults: Preliminary Concepts for a Theory of Religious Movements“. Journal for the Scientific Study of Religion. 18 (2). 125. doi:10.2307/1385935. ISSN 0021-8294. JSTOR 1385935.
- ↑ Stark, Rodney; Bainbridge, William Sims (1985). The Future of Religion: Secularization, Revival, and Cult Formation. Berkeley: University of California Press. ISBN 0520048547.
- ↑ Kniss, Fred; Numrich, Paul D. (2007). Sacred Assemblies and Civic Engagement: How Religion Matters for America's Newest Immigrants. New Brunswick, N.J.: Rutgers University Press. ISBN 9780813541709.
- ↑ Barker, E (1990). New Religious Movements: A Practical Introduction. Bernan Press. ISBN 0-11-340927-3.,
- ↑ Wallis, Roy (1977). The Road to Total Freedom: A Sociological Analysis of Scientology. New York: Columbia University Press. ISBN 0-231-04200-0.
- ↑ Wallis, Roy (1975). „Scientology: Therapeutic Cult to Religious Sect“. Sociology. 9 (1): 89–100. doi:10.1177/003803857500900105. ISSN 0038-0385.
- ↑ 18,0 18,1 Michaels, Axel (2004). Hinduism past and Present (2004) translated from German "Der Hinduismus" (1998). Princeton University Press. ISBN 0-691-08952-3.
Литература
[уреди | уреди извор]- Зоран Д. Луковић: Верске секте, Треће измењено и допуњено издање, издавачка кућа „Драганић“, Православна мисионарска школа
- Chryssides, George D., "New Religious Movements - Some problems of definition", Diskus, Internet Journal of Religion, 1997. Available online
- Koehrsen, Jens (2017). „When Sects Become Middle Class: Impression Management among Middle-Class Pentecostals in Argentina“. Sociology of Religion. 78 (3): 318–339. doi:10.1093/socrel/srx030..
- McGuire, Meredith B. Religion: the Social Context. ISBN 0-534-54126-7., Long Grove (Ill.): Waveland Press, 2002, (fifth edition)
- Vasileva, E.N. „Problems and Difficulties of Classifying Religions on the Basis of Confessional Differences“ (PDF). European Journal of Science and Theology. 10 (6): 37–46. Text "date" ignored (help) In. .
- Dawson, Lorne L. (2006). Comprehending Cults: The Sociology of New Religious Movements. Oxford: Oxford University Press. стр. 26. ISBN 978-0-19-542009-8.
- Starck, Rodney (1985). „Church and Sect“. Во Hammond, Phillip E. (уред.). The Sacred in a Secular Age: Toward Revision in the Scientific Study of Religion. University of California Press. стр. 139–149. ISBN 0-520-05343-5.
- Chang, Patricia M. Y. (2003). „Escaping the Procustean Bed: A Critical Analysis of the Study of Religious Organizations, 1930–2001“. Во Dillon, Michele (уред.). Handbook of the Sociology of Religion. Cambridge University Press. стр. 123–136. ISBN 978-0-521-00078-9.
- Dawson, Lorne L. (2009). „Church-sect-cult: Constructing Typologies of Religious Groups“. Во Clarke, Peter B. (уред.). The Oxford Handbook of the Sociology of Religion. Oxford University Press. doi:10.1093/oxfordhb/9780199588961.013.0030. ISBN 978-0199588961.
- Chalcraft, David J. (2007). „The Development of Weber's Sociology of Sects: Encouraging a New Fascination“. Во Chalcraft, David J. (уред.). Sectarianism in Early Judaism: Sociological Advances. London, Oakville: Equinox Publishing. стр. 26–51. ISBN 978-1-84553-083-9.
- Johnson, Benton (1963). „On Church and Sect“. American Sociological Review. 28 (4): 539–549. doi:10.2307/2090070. ISSN 0003-1224. JSTOR 2090070.
- John A. Coleman, S. J. (1968). „Church-Sect Typology and Organizational Precariousness“. Sociological Analysis. 29 (2): 55–66. doi:10.2307/3709873. ISSN 0038-0210. JSTOR 3709873.
- Murphy-Geiss, Gail E.; Rosenfeld, Dana; Foley, Lara (2010-02-01). „Midwifery as established sect: an expanded application of the church–sect continuum“. Community, Work & Family. 13 (1): 101–122. doi:10.1080/13668800902879492. ISSN 1366-8803.
- Niebuhr, H. Richard (1929). The Social Sources of Denominationalism. New York: Holt and Company.
- Goldstein, Warren S. (2011-03-01). „The dialectics of religious conflict: Church–sect, denomination and the culture wars“. Culture and Religion. 12 (1): 77–99. doi:10.1080/14755610.2011.557015. ISSN 1475-5610.
- Gustafson, Paul (1967). „UO-US-PS-PO: A Restatement of Troeltsch's Church-Sect Typology“. Journal for the Scientific Study of Religion. 6 (1): 64–68. doi:10.2307/1384197. ISSN 0021-8294. JSTOR 1384197.
- Goode, Erich (1967). „Some Critical Observations on the Church-Sect Dimension“. Journal for the Scientific Study of Religion. 6 (1): 69–77. doi:10.2307/1384198. ISSN 0021-8294. JSTOR 1384198.
- Loader, Colin; Alexander, Jeffrey C. (1985). „Max Weber on Churches and Sects in North America: An Alternative Path toward Rationalization“. Sociological Theory. 3 (1): 1–6. doi:10.2307/202165. ISSN 0735-2751. JSTOR 202165.
- Weber, Max (1978). Roth, Guenther; Wittich, Claus (уред.). Economy and Society: An Outline of Interpretive Sociology. Barkley, Los Angeles, London: University of California Press. ISBN 0-520-03500-3.
- Swedberg, Richard; Agevall, Ola (2016). The Max Weber Dictionary: Key Words and Central Concepts (2. изд.). Stanford, California: Stanford Social Sciences, an imprint of Stanford University Press. ISBN 978-1-5036-0022-5. OCLC 956984918.
- Weber, Max (2001). The Protestant Ethic and the Spirit of Capitalism. Routledge. стр. 93. ISBN 041525406X.
a sort of trust foundation for supernatural ends, an institution, necessarily including both the just and the unjust, whether for increasing the glory of God (Calvinistic) or as a medium for bringing the means of salvation to men (Catholic and Lutheran)...
- Weber, Max (1946). „The Protestant Sects and the Spirit of Capitalism“. Во Gerth, H.H.; Wright Mills, C. (уред.). From Max Weber: Essays in sociology. New York: Oxford University Press. стр. 302–322.
- Toennies, Ferdinand; Simmel, Georg; Troeltsch, Ernst; Weber, Max (1973). „Max Weber on Church, Sect, and Mysticism“. Sociological Analysis. Oxford University Press (OUP). 34 (2): 141–142. doi:10.2307/3709720. ISSN 0038-0210. JSTOR 3709720.
- Weber, Max (2001). The Protestant Ethic and the Spirit of Capitalism. Routledge. стр. 83 and 85. ISBN 041525406X.
- Weber, Max (1958). The Religion of India: The Sociology of Hinduism and Buddhism. The Free Press. стр. 6. ISBN 8121509890.
- Scaff, Lawrence A. (2011). Max Weber in America. Princeton University Press. ISBN 978-0-691-14779-6.
- Murvar, Vatro (1967). „Max Weber's Concept of Hierocracy: A Study in the Typology of Church-State Relationships“. Sociological Analysis. Oxford University Press, Association for the Sociology of Religion, Inc. 28 (2): 70. doi:10.2307/3710355. ISSN 0038-0210. JSTOR 3710355. Посетено на 2022-01-29.
- Weber, Max (1946). „The Social Psychology of the World Religions“. Во Gerth, H.H.; Wright Mills, C. (уред.). From Max Weber: Essays in sociology. New York: Oxford University Press. стр. 267–301.
- Weber, Max (1949). „'Objectivity' in Social Science and Social Policy“. The Methodology of the Social Sciences. The Free Press. стр. 72.
- Adair-Toteff, Christopher (2015). Fundamental Concepts in Max Weber's Sociology of Religion. Houndmills, Basingstoke: Palgrave Macmillan. стр. 50. doi:10.1057/9781137454799. ISBN 978-1-349-56140-7.
Надворешни врски
[уреди | уреди извор]- Религии по број на верници Архивирано на 7 јули 2007 г.
- Теорија за црковни секти Архивирано на 5 ноември 2024 г.
- Индекс на апологетика: истражувачки ресурси за култови, секти и сродни прашања. Издавачот работи од евангелистичка христијанска гледна точка, но страницата поврзува и презентира различни гледни точки.
- ReligionNewsBlog.com Актуелни вести за религиозни култови, секти и сродни прашања.