အနိစ္စ
| တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ဖော်ပြချက် |
| ဗုဒ္ဓဘာသာ |
|---|
 |
အနိစ္စ [၁] မမြဲသော၊ အမြဲမရှိသော၊ = တရား၊ ခန္ဓာငါးပါး ကို ဆိုလိုသည်။
အနက်အဓိပ္ပာယ်များ
[ပြင်ဆင်ရန်](၁) (က) မတည်မြဲသော။
န နိစ္စံ န သဿတံ တံ အနိစ္စံ။[၂]
(ခ) မခိုင်မြဲသော။
န နိစ္စာတိ အနိစ္စာ အဒ္ဓုဝတ္တာ၊ ဓုဝံ နိစ္စံ။[၃] န နိစ္စာ အဒ္ဓုဝါ ဣတ္တရာ ခဏဘင်္ဂုရာ။[၄]
(၂) မကပ်ရောက်အပ်သော။
- (က) မခိုင်မြဲသောကြောင့် ဤသင်္ခါရတို့သည် ငါ၏ ချမ်းသာသုခတည်းဟု မချဉ်းကပ်အပ်သော။ အနိစ္စာ အဒ္ဓုဝါ၊ တတော ဧဝ “နယိမေ မယှံ သုခါ”တိ ဝါ န ဣစ္ဆိတဗ္ဗာတိ အနိစ္စာ။[၅]
- (ခ) တခဏမျှသာ တည်သဖြင့်၎င်း အခါခပ်သိမ်း ဖြစ်လေ့မရှိသဖြင့်၎င်း မချဉ်းကပ်အပ်သော။
ဧတဉှိ န နိစ္စံ ခဏိကတာယ အသဒါဘာဝိတာယ ဝါ န ဣစ္ဆံ န ဥပဂန္တဗ္ဗန္တိ အနိစ္စံ။[၆]
အဋ္ဌကထာနှင့် ဋီကာတို့၏ အဖွင့်များ
[ပြင်ဆင်ရန်]ဤ အနိစ္စပုဒ်ကို အဖွင့် အဋ္ဌကထာ၊ ဋီကာတို့၌ အနတ္တနည်းတူ အရာအားလျော်စွာ အဓိပ္ပာယ်အမျိုးမျိုး ဖွင့်ပြသည်ကို တွေ့ရသည်။ ယင်းတို့ကား-
- ဖြစ်ပြီးနောက် မရှိ၊ ပျက်စီး၊ ချုပ်ပျောက်တတ်သော (ဟုတွာ အဘာဝဋ္ဌ)၊
- ဖြစ်ခြင်း, ပျက်ခြင်းဖြင့် ပိုင်းခြားအပ်သော (ဥပ္ပါဒဝယပရိစ္ဆိန္နဋ္ဌ)၊
- ဖောက်ပြန်တတ်သော (ဝိပရိဏာမဋ္ဌ)၊
- အခိုက်အတန့်မျှ ဖြစ်သော (တာဝကာလိကဋ္ဌ)၊
- ဖြစ်ခြင်း (အကြောင်းတရားတို့ကြောင့် သင်္ခတတရားတို့၏ ဖြစ်ခြင်း, မရှိခဲ့ဘဲ ဖြစ်ပေါ်လာခြင်း, ခန္ဓာကိုယ်ကို ရခြင်း = ဥပ္ပါဒ)၊ ပျက်ခြင်း (ဖြစ်ပြီးသော ထိုသင်္ခတတရားတို့၏ ခဏအားဖြင့် ချုပ်ခြင်း = ဝယ), အခြားတစ်ပါးသော အခြင်းအရာအားဖြင့် ဖြစ်ခြင်း (ခဏိကဇရာဖြင့် ဖောက်ပြန်ခြင်း အညထတ္တ) သဘောရှိသော (ဥပ္ပါဒဝယညထတ္တဘာဝဋ္ဌ)၊
- တစ်ပါးသော အစွမ်းကို လွန်နိုင်ခြင်း မရှိသော (အနိစ္စန္တိကဋ္ဌ)၊
- ပျက်ပြုန်းကုန်ဆုံးတတ်သော (ခယဋ္ဌ)၊
- အစအဆုံးရှိသော (အာဒိအန္တဝန္တဋ္ဌ)၊
- နိစ္စသဘောကို ပယ်တတ်သော၊ နိစ္စသဘော၏ ဆန့်ကျင်ဘက် ဖြစ်သော (နိစ္စပဋိက္ခေပဋ္ဌ)၊ စသည်တို့တည်း။[၇]
၎င်းတို့တွင် ဟုတွာ အဘာဝ-အနက်နှင့် ဥပ္ပါဒဝယညထတ္တဘာဝ-အနက်တို့ကို အဖွင့် များသည်ကို တွေ့ရသည်။
အနိစ္စန္တိ ပဉ္စက္ခန္ဓာ၊ ကသ္မာ? ဥပ္ပါဒဝယညထတ္တဘာဝါတိ၊ ဥပ္ပါဒဝယညထတ္တသဘာဝတောတိ အတ္ထော။ တတ္ထ သင်္ခတဓမ္မာနံ ဟေတုပစ္စယေဟိ ဥပ္ပဇ္ဇနံ အဟုတွာ သမ္ဘဝေါ အတ္တလာဘော ဥပ္ပါဒေါ၊ ဥပ္ပန္နာနံ တေသံ ခဏနိရောဓော ဝိနာသော ဝယော။ ဇရာယ အညထာဘာဝေါ အညထတ္တံ။[၈]
တတ္ထ ကာရဏံ ဝဒန္တော “ဥပ္ပါဒဝယညထတ္တဘာဝေါ”တိ အာဟ။ ဥပ္ပါဒေါ နိဗ္ဗတ္တိလက္ခဏံ၊ ဝယော ဝိပရိဏာမလက္ခဏံ၊ အညထတ္တံ ဇရာ၊ တေသံ သဗ္ဘာဝတောတိ အတ္ထော။[၉]
အနိစ္စနှင့်သက်ဆိုင်သော ပါဠိတော်နှင့် အဋ္ဌကထာ၊ ဋီကာ ကိုးကားချက်များ
[ပြင်ဆင်ရန်]- စက္ခု အနိစ္စံ ဒုက္ခံ အနတ္တာ ဝိပရိဏာမဓမ္မံ။[၁၀]
- စက္ခု တာဝ ဟုတွာ အဘာဝဋ္ဌေန အနိစ္စန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ၊ အပရေဟိပိ စတူဟိ ကာရဏေဟိ အနိစ္စံ ဥပ္ပါဒဝယဝန္တတော ဝိပရိဏာမတော တာဝကာလိကတော နိစ္စပဋိက္ခေပတောတိ။[၁၁] (မူလဋီကာ၊၂၊၃၇။ အနုဋီကာ၊၂၊၄၁ တို့လည်း ကြည့်။)
- အနိစ္စန္တိ ခန္ဓပဉ္စကံ၊ ကသ္မာ? ဥပ္ပါဒဝယညထတ္တဘာဝါ, ဟုတွာ အဘာဝတော ဝါ။[၁၂]
- သော သဗ္ဗသင်္ခါရေ အနိစ္စန္တိကတော, တာဝကာလိကတော, ဥပ္ပါဒဝယပရိစ္ဆန္နတော၊ ဥပလောကတော, စလတော, ပဘင်္ဂုတော, အဒ္ဓုဝတော, ဝိပရိဏာမဓမ္မတော အဿာရကတော, ဝိဘဝတော, သင်္ခတတော မရဏဓမ္မတောတိအာဒီဟိ ကာရဏေဟိ အနိစ္စာတိ ပဿတိ။[၁၃]
- ...အာဒိပဒေန အာဒိအန္တဝန္တတော, နိစ္စပဋိက္ခေပတောတိ ဧဝမာဒီနံ သင်္ဂဟော။[၁၄]
- ရူပံ အနိစ္စံ ခယဋ္ဌေန။[၁၅]
- အနိစ္စံ ခယဋ္ဌေနာတိ တတ္ထ တတ္ထေဝ ခီယနဘာဝေန အနိစ္စံ။
- ခယဓမ္မတ္တာ၊ ဝယဓမ္မတ္တာ ဝိရာဂဓမ္မတ္တာ နိရောဓဓမ္မတ္တာ အနိစ္စန္တိ ဧကေ။[၁၆]
- ရူပံ အတီတာနာဂတပစ္စုပ္ပန္နံ အနိစ္စံ ခယဋ္ဌေန။[၁၇]
- တံ ဟိ ဟုတွာ အဘာဝဋ္ဌေန အနိစ္စံ၊ အနိစ္စန္တိကတာယ အာဒိအန္တဝန္တတာယ ဝါ အနိစ္စံ။[၁၈]
- ပုထုဇ္ဇနော သင်္ခါရုပေက္ခံ အနိစ္စတောပိ ဒုက္ခတောပိ အနတ္တတောပိ ဝိပဿတိ။[၁၉]
- အနိစ္စတောတိ ဟုတွာ အဘာဝဋ္ဌေန အနိစ္စန္တိကတာယ အာဒိအန္တဝန္တတာယ စ အနိစ္စတော။[၂၀]
- ယံ ရူပံ အနိစ္စံ၊ တံ ဒုက္ခံ ဝိပရိဏာမဓမ္မံ။[၂၁]
- အနိစ္စန္တိ အဒ္ဓုဝံ။[၂၂]
- ဧဝံ အနိစ္စာ ခေါ အာနန္ဒ သင်္ခါရာ။[၂၃]
- ဧဝံ ဟုတွာ အဘာဝေန အနိစ္စာ။[၂၄]
- ရူပံ နိစ္စံ ဝါ အနိစ္စံ ဝါတိ၊ အနိစ္စံ ဘန္တေ။[၂၅]
- အနိစ္စံ ဘန္တေတိ ဘန္တေ ယသ္မာ ဟုတွာ န ဟောတိ၊ တသ္မာ အနိစ္စ။ ဥပ္ပါဒဝယဝန္တတော ဝိပရိဏာမတော၊ တာဝကာလိကတော၊ နိစ္စပဋိက္ခေပဋ္ဌေန ဝါတိ စတူဟိ ကာရဏေဟိ အနိစ္စံ။[၂၆]
- အနိစ္စံ ဘန္တေတိ ဘန္တေ ယသ္မာ ဟုတွာ န ဟောတိ၊ တသ္မာ အနိစ္စံ။ ယသ္မာ ပုဗ္ဗေ အသန္တံ ပစ္စယသမုဒါယေန ဟုတွာ ဥပ္ပဇ္ဇိတွာ ပုန ဘင်္ဂူပဂမနေန န ဟောတိ၊ တသ္မာ န နိစ္စန္တိ အနိစ္စံ၊ အဒ္ဓုဝန္တိ အဓိပ္ပါယော။ အထ ဝါ ဥပ္ပါဒဝယဝန္တတာယ တာဝကာလိကတာယ ဝိပရိဏာမကောဋိယာ နိစ္စပဋိက္ခေပတောတိ ဣမေဟိပိ ကာရဏေဟိ အနိစ္စံ။ ...။[၂၇]
- အနိစ္စာ ဝတ သင်္ခါရာ၊ ဥပ္ပါဒဝယဓမ္မိနော။[၂၈]
- အနိစ္စာ ဝတ သင်္ခါရာတိ သဗ္ဗေ တေဘူမကသင်္ခါရာ ဟုတွာ အဘာဝဋ္ဌေန အနိစ္စာ။[၂၉]
- အနိစ္စာ အဒ္ဓုဝါ၊ တတော ဧဝ “နယိမေ မယှံ သုခါ”တိ ဝါ န ဣစ္ဆိတဗ္ဗာတိ အနိစ္စာ။[၃၀]
- ဇရာမရဏံ ဘိက္ခဝေ အနိစ္စံ သင်္ခတံ။[၃၁]
- အနိစ္စန္တိ ဟုတွာ အဘာဝဋ္ဌေန အနိစ္စံ။ ဧတ္ထ စ အနိစ္စန္တိ န ဇရာမရဏံ အနိစ္စံ၊ အနိစ္စသဘာဝါနံ ပန ခန္ဓာနံ ဇရာမရဏတ္တာ အနိစ္စံ နာမ ဇာတံ။[၃၂]
- ...ဇရာမရဏံ န အနိစ္စံ သင်္ခါရာနံ ဝိကာရဘာဝတော အနိပ္ဖန္နတ္တာ။ တထာပိ အနိစ္စပရိယာယေန ဝုတ္တံ။[၃၃]
- ယံ ပထဝီဓာတု အနိစ္စာ ဒုက္ခာ ဝိပရိဏာမဓမ္မာ။[၃၄]
- အနိစ္စာတိအာဒီသု ဟုတွာ အဘာဝကာရဏေန အနိစ္စာ။[၃၅]
- အနိစ္စတော သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ ယထာဘူတံ သမ္မပ္ပညာယ သုဒိဋ္ဌာ ဟောန္တိ။[၃၆]
- အနိစ္စတောတိ ဟုတွာ အဘာဝကာရေန။[၃၇]
- သဗ္ဗေ သင်္ခါရာ အနိစ္စာ။[၃၈]
- သဗ္ဗေ သင်္ခါရာတိ ကာမဘဝါဒီသု ဥပ္ပန္နာ ခန္ဓာ တတ္ထေဝ နိရုဇ္ဈနတော အနိစ္စာတိ ... ။[၃၉]
- အနိစ္စာတိ ဟုတွာ အဘာဝေန။[၄၀]
ထို အနိစ္စတရားတော်ကို အနတ္တနည်းတူ ဘုရားရှင်သည် အနတ္တလက္ခဏသုတ် ([၄၁])တို့၌လည်းကောင်း၊ ကာလတ္တယအနိစ္စသုတ်, အနိစ္စသုတ် စသည် ([၄၂])တို့၌၎င်း၊ ထိုထိုဒေသနာတို့၌၎င်း အကြောင်းအားလျော်စွာ နည်းအမျိုးမျိုးဖြင့် ဟောတော်မူခဲ့သည်။ ထိုတွင် အချို့ဒေသနာတို့၌ ခန္ဓာငါးပါးကို အနိစ္စဟု ဟောတော်မူ၍ အချို့ဒေသနာတို့၌ စက္ခုစသည်ကိုလည်းကောင်း၊ ရူပါရုံစသည်ကိုလည်းကောင်း၊ ဥပါဒါနက္ခန္ဓာ ငါးပါးတို့ကို၎င်း၊ ပထဝီဓာတ်စသည်ကို၎င်း အနိစ္စဟု ဟောတော်မူသည်။ အနတ္တကို ဟောတော်မူသော နေရာတိုင်းလိုလိုပင် အနိစ္စကိုလည်း ဟောတော်မူသည်။ (အနတ္တ၌ ဖော်ပြခဲ့သော ကျမ်းညွှန်းတို့ကို ကြည့်။)
ဆက်စပ်ဖတ်ရှုရန်
ကိုးကား
- ↑ (တိ) [(၁) န + နိစ္စ။ (၂) န + ဣစ္စ။ (အနိတျ-သံ)]
- ↑ သံ၊ဋီ၊၂၊၅၀။ ဝိသုဒ္ဓိ၊ဋီ၊၂၊၂၂၆။
- ↑ သံ၊ဋီ၊၂၊၁၄၆။
- ↑ ဝိသုဒ္ဓိ၊ဋီ၊၁၊၁၁။
- ↑ သံ၊ဋီ၊၁၊၇၅။
- ↑ ဝိသုဒ္ဓိ၊ဋီ၊၂၊၃၉၄။
- ↑ မူလဋီကာ၊၂၊၃၇။ အနုဋီကာ၊၂၊၄၁။ ဝိသုဒ္ဓိ၊ဋီ၊၁၊၃၄၃။ ဝိသုဒ္ဓိ၊ဋီ၊၂၊၄၃၀-တို့ ကြည့်။
- ↑ ဝိသုဒ္ဓိ၊ဋီ၊၁၊၃၄၃။
- ↑ ဝိသုဒ္ဓိ၊ဋီ၊၂၊၄၃၈။
- ↑ အဘိ၊ဝိ၊၆၉။
- ↑ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၄၅။
- ↑ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၄၇။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၂၇၆-၂၇၇။ ဝိသုဒ္ဓိ၊ဋီ၊၂၊၄၃၈-တို့လည်း ကြည့်။)
- ↑ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၂၈၉။
- ↑ ဝိသုဒ္ဓိ၊ဋီ၊၂၊၄၅၃။
- ↑ ပဋိသံ၊၃၆။
- ↑ ပဋိသံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၃၁။
- ↑ ပဋိသံ၊၅၁။
- ↑ ပဋိသံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၃၃။
- ↑ ပဋိသံ၊၆၀။
- ↑ ပဋိသံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၅၁။
- ↑ ပဋိသံ၊၂၉၈။
- ↑ ပဋိသံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၀၁။
- ↑ ဒီ၊၂၊၁၆၁။
- ↑ ဒီ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၂၈။
- ↑ ဝိ၊၃၊၁၉။ မ၊၁၊၁၉၁။
- ↑ မ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၉။
- ↑ သာရတ္ထ၊၃၊၁၈၄။
- ↑ ဒီ၊၂၊၁၂၉။ သံ၊၁၊၆။ ဇာ၊၁၊၂၂။
- ↑ သံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၉။
- ↑ သံ၊ဋီ၊၁၊၇၅။
- ↑ သံ၊၁၊၂၆၄။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၁၄၈။
- ↑ သံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃၉။
- ↑ သံ၊ဋီ၊၂၊၅၀။
- ↑ သံ၊၁၊၃၈၀။
- ↑ သံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၄၁။
- ↑ အံ၊၃၊၅၈။
- ↑ အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၂၂၄၊ ၂၇၈။
- ↑ မ၊၁၊၂၉၀။ ဓမ္မ၊၅၃။ ပဋိသံ၊၃၆။
- ↑ ဓမ္မ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၅၅။
- ↑ ပဋိသံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၅၈။
- ↑ ဝိ၊၃၊၁၀၊ ဝိ၊၃၊၂၀။ သံ၊၂၊၅၅-၅၆
- ↑ သံ၊၂၊၁၇-၁၉။ အံ၊၂၊၃၈၄