Бикипиэдьийэ диэн сиртэн ылыллыбыт
Ыстатыйаны саҕалыырга көмөлөһөр Сирдьит баар. Сигэтин аллара маннык кинигэ ойуутун таһыгар булуоҥ
Сахалыы буукубалар браузергар тахсыбат буоллахтарына маны баттаа
Бикипиэдьийэ — бу элбэх омук тылынан суруллар аһаҕас энциклопедияуларытар эбэтэр саҥа ыстатыйаны суруйар кыахтаах.
Билигин Бикипиэдьийэҕэ 17578 330 омук тылынан өссө 63 мөлүйүөнтэн тахса ыстатыйа баар.
Саргы-дьаалы Сахам тыла,
Айхал-алгыс Сахам тыла,
Уруй олук Сахам тыла,
Кун бэлэҕэ Сахам тыла,
Эйигин мин ыҥырыаҕым,
«Ийээ!» диэммин хаһыытыаҕым.
Тоҕойдору туораан ис,
Арҕастары ааһан ис,
Саргы дьайаан Сахам тыла,
Сарыал санаа — Сахам тыла!
Саха народнай суруйааччыта
Бүөтүр Тобуруокап
Бырайыак кылгас устуоруйата маннык — бастаан 2006 сыл бүтэһигэр: бу тугуй, тоҕо атын омуктарга баарый, биһиэхэ суоҕуй, — диэн ыйытыылар кэнниттэн: арай?, тоҕо сатаныа суоҕай? — диэн саарабыл кэнниттэн: ээ, чэ холонон көрүөххэ, — диэнтэн тахсыбыт суол.
Кыттар дьон араас идэлээх, араас дойдуга олорор, саастарынан эмиэ тэҥэ суох дьон.
Биһиги санаабытыгар дьон элбэхтик кытыннаҕына, бэрт эбит диэн биһирээтэҕинэ, сүрдээх, кэскиллээх буолар туруктаах бырайыак. Күн-түүн көннөрү дьон көмөтүнэн ис хоһооно да тупса, ыстатыйатын ахсаана да элбии турар.
Ыам ыйын 25 күнэ
Саха Сирэ : Оһуохай күнэ. 2023 сыл балаҕан ыйын 7 күнүгэр бу туһунан ыйаах тахсыбыта.Саха Сирэ : Бүлүү өрүс күнэ. Алмаас хостооһунуттан эмсэҕэлээбит Бүлүү өрүс сүнньүн айылҕатын туругар болҕомто тардаары бэлиэтэнэр.ХНТ ХНТ Африка күнэ . Урут, Африка үгүс дойдулара метрополиялартан быһаччы тутулуктаах эрдэхтэринэ бу күн Африка босхолонуутун күнэ диэн ааттанар этэ.Арассыыйа : Тыл үөрэхтээхтэрин күнэ . Бу күн лингвистэри, литературоведтары, тылы уонна литэрэтиирэни үөрэтэр учууталлары, бибилэтиэкэрдэри уонна филолог үөрэхтээх бары дьону түмэр.
1579 — Ыраахтааҕы Уордаах Уйбаан (Иван Грознай) Дон хаһаактарыгар сурук ыыппыт. Бу күн Дон хаһаактара төрүттэммит күннэринэн ааҕыллар.1752 — Саха сирин бойобуодатынан 7 сыл олорбут Дьокуускай полкатын порутчига Иван Замощиков дуоһунаһыттан босхоломмут. 1754 сыллаахха атырдьах ыйын 19 күнүгэр Дьокуускайга силиэстийэ кэмигэр өлбүт.1804 сыллаахха Арассыыйа импиэрийэтигэр Томскай күбүөрүнэ олохтоммут (1925 сыл ыам ыйын 25 күнүгэр дылы баар буола сылдьыбыт).1895 — суруйааччы Оскар Уайльд икки сыл хаатыргаҕа ыытыллыбыт.1936 — аатырбыт Любовь Орлова оонньообут «Цирк» киинэ кэмиэдьийэтэ экрааҥҥа тахсыбыт.1961 — АХШ Кэҥгириэһин анал сиэссийэтигэр бэрэсидьиэн Джон Кеннеди дэкээдэ бүтүөр диэри Ыйга киһини ыытарга сыал-сорук туруоруммутун туһунан биллэрбит. Ол соругу ситиһиилээхтик толорон, 1969 сыллаахха от ыйын 20 күнүгэр астронавт Нил Армстронг Ый ньууругар үктэммитэ.1990 — ССРС Миниистирдэрин сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ Николай Рыжков "салайыллар ырыынак экономикатыгар " көһөр бырагырааманы билиһиннэрбит.1994 — Хакасия бастакы конституциятын ылыммыт.
Телеграм-ханаалбытыгар суруттаххына биһиги да үөрүөхпүт, бэйэҥ да астыныаҥ ;)
Билэҕин дуо…
Теҥри (таҥара) диэн тыл былыргы түүр бичигинэн1926 с. алтынньытыгар Э.К.Пекарскай тылдьытыгар бүтэһик тыллары суруйбут. Ол туһунан Саха Сирин правительствотын Председателигэр М.К. Аммосовка телегамма охсубут. Правительство политкаторжаннар Ленинградтааҕы обществоларын кытта Тылдьыт ааптарын чиэстээһини тэрийбиттэр.
Бүлүү өрүс бассейныгар 15664 уу салаата сүүрүгүрдэн киирэр. Онтон улахан салаалара: Марха, Чуона, Улахан Вава, Ахтаранда, Улахан Ботуобуйа, Түҥ, Түүкээн онтон да атыттар. Өрүс бассейныгар 67266 күөл баар, онтон улаханнара Нидьили (119 кв. км), Сүгдьээр (80 кв.км), Богуда (22,6 кв. км), дириҥнэрэ - Муоһааны (110 м).Француз чинчийээччитэ Кароль Ферре былыргы сахаларга олохторун-дьаһахтарын сүрүннүүр сүрүн өйдөбүлүнэн ат-сылгы буолар дии саныыр. Кини аттаахтар цивилизациялара диэн өйдөбүлү киллэрбит.
Былыргы түүр бичигэ балтараа тыһыынча сыл устата (15 үйэ) туттуллубут. X-с үйэҕэ симэлийэн, атын суругунан уларытыллан барбыт.Аатырбыт "Земля Санникова" диэн кинигэ уонна киинэ геройун сиэнин дьиэтэ Дьокуускайга хойукка дылы турбут үһү. Билигин Кружалоҕа саҥаттан тутуллубут "Атыыһыт Санников дьиэтэ" диэн баар.
Аттила 452 сыллаахха Италияҕа кимэн киирэн римляннары кыайбыта, ол гынан баран Рим папатын Леону кытта кэпсэтии кэнниттэн дойдутугар төннүбүтэ. Бу түгэн история биир улуу кистэлэңинэн ааҕыллар.Исландияҕа саха атыгар майгынныыр аттар бааллар.Бу Италияттан төрүттээх ас аата устурууна диэн тылтан тахсыбыт эбит.
Сорох саха тылларын атын омук тылыгар сатаан тылбаастыыр кыах суох.
Соторутааҥы ыстатыйалар
Ааҕыҥ, көннөрүҥ
Бу күннэрдээҕи уларыйыылар — ким тугу суруйбутун көрүөххэ сөп.
Бу саҥа ыстатыйалар, онон өссө чочулла илик буолуохтарын сөп. Алҕастаах буоллахтарына харса суох көннөрүҥ.
Бүгүҥҥү ойуу
Үчүгэй (сэргэммит) ыстатыйа
Былааҕа Исландия — Европа уонна Хотугу Америка икки ардыларыгар сытар арыы дойду. Республика. Киһитин ахсаана — 307 261.
Муора арыыта. Соҕуруу өттүттэн Атлантическай океанынан суураллар, арҕаа уонна хоту — Гренландскай муоранан, илин - Норвежскай муоранан. Сирин иэнэ 103125 км2 . Арыы үгүс өттө хайалар. Дэхси сир а5ыйах. Муора биэрэгэр фьордар бааллар. Исландия гейзердарынан, геотермальнай ууларынан уонна вулканнарынан аатырар.
(өссө… )
Бастыҥ ыстатыйа
Яков Федорович Санников (1844—1908) — өбүгэлэрин үгэстэрин тутуһан нуучча уонна омук полярниктарыгар сүҥкэн улахан үтүөнү-өҥөнү оҥорбут саха атыыһыта. Кини суон сураҕа Муустаах байҕал кытыытынан эрэ буолбакка, бүтүн Россия үрдүнэн биллибит. Булуҥҥа былыр «халлааҥҥа таҥара, биһиэхэ Яков Санников» дииллэр эбит. 1886 сыллаахха доктор Бунге экспедициятыгар көмөлөспүт. 1894 сыллаахха барон Толль Ф.Нансеҥҥа депо тутарыгар көмөлөспүт. Ол өҥөлөрүн иһин икки кыһыл көмүс мэтээлинэн наҕараадаламмыт (онтон биирин Швеция ыраахтааҕыта Оскар биэрбит).
(өссө… )
Көмүөл күүһэ
Бүгүн бу ыстатыйалары тупсарабыт, тылбаастыыбыт:
Ыстатыйаны уларытыы киинэ курдук көстүүтэ: Көмө:1-кы уруок
Хаһыаттарга, сурунаалларга, атын да сирдэргэ Бикипиэдьийэни ахтыбыт буоллахтарына биһиги үөрэбит. Тоҕото өйдөнөр — ол аата үлэбит си-дьүгээр хаалбатын, дьоҥҥо туһалааҕын бэлиэтэ. Ити бастакытынан. Иккиһинэн — төһөнөн элбэх киһи билэр да, оччонон элбэх киһи кыттар. Онон күннүккүтүгэр (блогкутугар) кэмиттэн кэмигэр ахтар буолуҥ, элбэх дьоҥҥо туһаайан суруйар дуу этэр дуу буоллаххытына эмиэ бикипиэдьийэни кыбытар буолуҥ. Манна оннук ахтыллыбыт түгэннэр испииһэктэрэ баар.
Уруулуу ситимнэр
Wikimedia Пуондата элбэх омук тылынан тахсар, көҥүл уларытыллар уонна туһаныллар хас да тус-туһунан бырайыактардаах:
.
.jpg)
