Dünya Zirvesi

Birleşmiş Milletler Çevre ve Kalkınma Konferansı
Konum	Rio de Janeiro, Brezilya
Organizatör	Birleşmiş Milletler
Katılım	179 ülke
Resmî web sitesi	https://www.un.org/en/conferences/environment/rio1992

Dünya Zirvesi (Birleşmiş Milletler Çevre ve Kalkınma Konferansı) veya yaygın adıyla Rio Konferansı, 3-14 Haziran 1992 tarihlerinde Brezilya'nın Rio de Janeiro kentinde düzenlenen, çevre ve kalkınma ilişkisini küresel ölçekte ele alan bir Birleşmiş Milletler toplantısıdır.

Temel amaç ve kapsam

Rio Konferansı(3-14 Haziran 1992)

Zirvenin ana amacı, çevreye duyarlı kalkınma modellerinin benimsenmesini sağlamak ve ülkeler arasında ortak ilkeler belirleyerek doğal kaynakların korunmasını teşvik etmekti. Rio Konferansı’nda şu başlıklar öne çıkmıştır:

• Sürdürülebilir kalkınma kavramının tanımlanması ve yaygınlaştırılması
• Çevre koruma ile ekonomik ve sosyal kalkınmanın bütüncül şekilde ele alınması
• Doğal kaynakların (su, orman, biyolojik çeşitlilik) sürdürülebilir yönetimi
• İklim değişikliğiyle mücadele ve sera gazı emisyonlarının azaltılması

Bu zirve, sürdürülebilir kalkınma kavramının uluslararası gündeme yerleşmesinde ve çevre politikalarının şekillenmesinde, daha sonra bu alanda düzenlenen tüm Birleşmiş Milletler toplantılarını etkilemiştir.

Kabul edilen ana belgeler ve sözleşmeler

Konferans sırasında, sürdürülebilir kalkınma alanında yol gösterici olan ve küresel ölçekte etkili belgeler kabul edilmiştir:

• Rio Bildirgesi: Çevre ve kalkınma alanında 27 temel ilkeyi ortaya koyan bildirge.
• Gündem 21(Agenda 21): Sürdürülebilir kalkınma için küresel bir eylem planı.
• Orman İlkeleri: Ormanların sürdürülebilir yönetimine yönelik hukuken bağlayıcı olmayan ilkeler.
• BM İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi ve BM Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi: Küresel çevre sorunlarına karşı uluslararası işbirliğini başlatan temel sözleşmeler.

Sonuçlar ve izleyen süreç

Rio Konferansı, sürdürülebilir kalkınma hedeflerinin ulusal politikalara entegre edilmesi ve çevresel kayıpların azaltılması yönünde güçlü bir irade ortaya koymuştur. Zirve sonrası, ülkeler ve ilgili paydaşlar, alınan kararların uygulanmasını ve izlenmesini sağlamak amacıyla çeşitli raporlar ve izleme mekanizmaları geliştirmiştir. Bu kapsamda 2002 yılında Johannesburg’da düzenlenen Dünya Sürdürülebilir Kalkınma Zirvesi (Rio+10) ve 2012’de Rio’da yapılan Rio+20 Zirvesi, Rio Konferansı’nda başlatılan sürecin devamı niteliğindedir. Bu zirvelerde, sürdürülebilir kalkınma hedefleri güncellenmiş ve 2030 Gündemi kapsamında yeni hedefler belirlenmiştir.

Türkiye’nin katılımı ve rolü

Türkiye, Rio Konferansı’na Başbakan düzeyinde aktif katılım sağlamış ve Gündem 21 başlıklı eylem planına imza atarak sürdürülebilir kalkınma ilkelerini ulusal politika ve programlarına entegre etmeyi benimsemiştir. Ayrıca Rio Bildirisi ile Orman ilkelerini de kabul etmiştir.