Economie

Er wordt stevig gemorreld aan de vrijheid van ondernemen in het marktkapitalisme. Maar het is een overheidsbemoeienis die ons jammer genoeg niet dichter bij een duurzame economie i en samenleving brengt.

Zon en wind zijn essentieel voor een duurzame energietoekomst. Die transitie i, van levensbelang om het klimaatgevaar te keren, botst op acute kortzichtigheid. De grootste economie i ter wereld legt zelfs vergunde bijna productierijpe windparken stil.

Zet VS de hernieuwbare energietrein op het verkeerde spoor? En rijdt Europa mee in de laatste wagon… terwijl het ooit de locomotief was van hernieuwbare energie?

Overheden moeten vele doelen tegelijk nastreven. Zo bv. de opwarming van de aarde i tegengaan, snel en efficiënt maar tegelijk rechtvaardig, met minimale sociale gevolgen en maximale publieke steun. Een breed gedragen CO2-prijsbeleid kan helpen.

“Hoera roepen komt te snel” schreef Pala i begin april. Spijtig om nog geen drie maanden later gelijk te krijgen. Eind juni zet de regering de aanbesteding voor nieuwe windparken stop, een schok voor Burgerwind op zee. De onverantwoorde beslissing vraagt om forse en adequate burgeractie.

De mens reageert traag op gevaar. Daarom gaat Pala i er al meer dan tien jaar van uit dat de opwarming van de Aarde i niet bij 1,5 of 2 graden blijft. Zestig wetenschappers bevestigen nu dat die anderhalve graad al over drie jaar bereikt kan zijn.

Er moet meer geld i van het Noorse staatsfonds gaan naar de aanpak van mondiale vraagstukken en naar ontwikkeling i. Dat vinden de leden van een burgerpanel. 

34 burgercoöperaties kochten vijf bestaande windmolens op zee, een slimme start. Ze willen er straks nog veel meer bouwen. Dat moet voor een succesvolle energietransitie maar brengt ook risico’s mee. We zoeken antwoorden op essentiële vragen.

Er zijn goede redenen om op vele terreinen voorrang te geven aan lokale en regionale economieën. Een verstandige gedeeltelijke deglobalisering zorgt voor een gezonder evenwicht met de internationale economie i.

Als de Belgische burgercoöperaties via SeaCoop mee de windmolens op zee bezitten, kan dat de samenleving meer greep op haar energie bezorgen. Essentiële voorwaarde: kunnen ze de risico’s aan? Want vele gevaren vragen antwoord. Hoera roepen komt te snel. 

Het Middelgrunden offshore windpark nabij Kopenhagen is gebouwd in 2000. Met een uitbating die in handen is van de Middelgrunden Wind Turbine Coöperatie i is dit de pionier van burgerwind op zee.

Via SeaCoop hebben 34 Belgische energiecoöperaties het equivalent van vijf windmolens op de Noordzee in handen gekregen. Starten met de aankoop van bestaande molens is slim. Maar het zwaarste wacht nog: veel nieuwe molens gebouwd krijgen.

Als eerste klimaatneutraal in 2050 is het doel van de Green Deal i. De Europese Unie i belooft wel maar is ver van de eerste en verliest zelfs duizenden duurzame jobs. China i heeft een soms hallucinante voorsprong. Het goede nieuws: Europa kan soms meteen beter.

Meer dan twee op drie landen halen niet de helft van de punten op de corruptie i-index. Uiterst slecht nieuws is dat want corruptie i maakt veel kapot, van talloze mensenlevens tot de Aarde i.

De VS moet ook een staatsfonds hebben, zo heeft de nieuwe president beslist – misschien om TikTok te kopen laat hij vallen. Publieke fondsen bestaan in vele landen. Die kampen echter niet met een enorm deficit en hebben geen ambitie om de overheid ver terug te dringen.

Zijn we zo gek om onze vrijheid van communicatie in te leveren bij zogenaamde sociale media i en big tech? Zo vroeg Pala i in 2010. Ja dus, en die gekte bracht onze democratie in gevaar, in 2025 zelfs live op alle schermen, de bazen van X, Meta, Google, Amazon, Apple, OpenAI met de Amerikaanse president. Valt er nog te ontsnappen?

In hun visietekst tonen Leuvense professoren overtuigend aan hoe ons voedselsysteem in zowat alle opzichten onduurzaam is. Ze geven ook aan wat prioritair moet gebeuren. Zo kan iedereen weten wat veel te weinig, amper of zelfs niet gebeurt.

De aanvoerders of aanvoersters van vele grote ondernemingen zijn meestal geen miljardairs. Maar ze slepen elk jaar, dikwijls zelfs elke maand, een multimiljonairs bedrag buiten, zo toont een overzicht van meest overbetaalde CEO’s.

Hoe creëren en verdelen we welvaart zonder ons ruimteschip Aarde i te mishandelen, hoe bewaken we daarbij best het belang van alle mensen, en hoe beslissen we daarover zo democratisch mogelijk?
Die leidraden typeren Pala i, ook deze eigenzinnige nieuwjaarsbrief die verschijnt na de jaarwisseling.

Het staatsfonds van Saoedi-Arabië is betrokken bij schendingen van mensenrechten, heeft daar voordeel uitgehaald… en is volledig in de greep van één mens. Zo meldt Human Rights Watch in het rapport 'The Man Who Bought the World'.

Zelfs na decennia uitverkoop van publieke goederen en het bijna overal ineenstuiken van het communisme blijken staatsfondsen een flinke vinger in de mondiale economische pap te hebben. In 2022 beheren de tien grootste samen bijna 10.000 miljard dollar.

De Volkswagen malaise is ongezien in de Duitse industrie. Maar het verwondert niet van een bedrijf dat liever sjoemelt en lobbyt in plaats van ernstig de fossielvrije toekomst en doorbraak van de elektrische auto voor te bereiden.

Waarom is de éne samenleving welvarend en de andere niet? Zelfs als ze dezelfde natuurlijke omgeving en cultuur delen? De Nobelprijs economie 2024 is een goede reden om het boek 'Why Nations Fail' onder de aandacht te brengen.

‘Eeuwig’ worden ze verbouwd.
Maar welke stad aan rivier of kanaal kan zich duurzaam noemen als de meeste bouwactiviteit niet via het water verloopt?
Hoe slim is het om van zowat elk dok een jachthaven te maken?

Daron Acemoglu, Simon Johnson en James A. Robinson zijn in oktober 2024 bekroond met wat gemakshalve de Nobelprijs Economie heet. Ze kregen die “voor hun studies over hoe instellingen worden gevormd en hoe ze welvaart beïnvloeden”.