Energie

Zon en wind zijn essentieel voor een duurzame energietoekomst. Die transitie i, van levensbelang om het klimaatgevaar te keren, botst op acute kortzichtigheid. De grootste economie i ter wereld legt zelfs vergunde bijna productierijpe windparken stil.

Zet VS de hernieuwbare energietrein op het verkeerde spoor? En rijdt Europa mee in de laatste wagon… terwijl het ooit de locomotief was van hernieuwbare energie?

“Hoera roepen komt te snel” schreef Pala i begin april. Spijtig om nog geen drie maanden later gelijk te krijgen. Eind juni zet de regering de aanbesteding voor nieuwe windparken stop, een schok voor Burgerwind op zee. De onverantwoorde beslissing vraagt om forse en adequate burgeractie.

Als de Belgische burgercoöperaties via SeaCoop mee de windmolens op zee bezitten, kan dat de samenleving meer greep op haar energie bezorgen. Essentiële voorwaarde: kunnen ze de risico’s aan? Want vele gevaren vragen antwoord. Hoera roepen komt te snel. 

Het Middelgrunden offshore windpark nabij Kopenhagen is gebouwd in 2000. Met een uitbating die in handen is van de Middelgrunden Wind Turbine Coöperatie i is dit de pionier van burgerwind op zee.

Via SeaCoop hebben 34 Belgische energiecoöperaties het equivalent van vijf windmolens op de Noordzee in handen gekregen. Starten met de aankoop van bestaande molens is slim. Maar het zwaarste wacht nog: veel nieuwe molens gebouwd krijgen.

Als eerste klimaatneutraal in 2050 is het doel van de Green Deal i. De Europese Unie i belooft wel maar is ver van de eerste en verliest zelfs duizenden duurzame jobs. China i heeft een soms hallucinante voorsprong. Het goede nieuws: Europa kan soms meteen beter.

Wat werkt best voor klimaat? Altijd opnieuw acties voeren tegen olie- en gasmultinationals zonder resultaat? Of hen, waar dat kan, effectief veranderen in kampioenen van duurzame energie? Dat is moeilijk maar uiterst succesvol als het lukt.

Pala wees in september 2023 op de in ademnood verkerende energietransitie. Uiterst vervelend want wind, zon en andere hernieuwbare energie vormen hét wapen in de strijd tegen klimaatverandering. UNCTAD vat die ademnood nu in cijfers.

Een energie-efficiënte industrie vermindert al in 2030 de mondiale uitstoot van broeikasgassen met 11 of zelfs 15 procent. Digitalisering helpt daarbij sterk. Maar ze schept ook niet te negeren problemen en gevaren.

Na een lange inspanning krijgt de Europese Unie het voor elkaar om duurzaamheidsregels op te leggen voor smartphones, batterijen – ook van auto’s – en andere zogenaamde energieverbruikende producten.

Exploderende gasprijzen, verwoestende droogten, inflatiestorm, voedseltekorten… gecombineerd met economen én vooral politici die voortdurend prijsgeven hoe weinig ze de essentie van economie vatten. De wereld beheert de schaarste slecht en iedereen lijdt.

Hoe zou wereld eraan toe zijn als ze klimaat en andere crises tijdig zou aanpakken? Die oefening onthult onze meest waarschijnlijke toekomst: we zullen de zwaarste prijs betalen voor te laat handelen. Lichtpuntje: er bestaan samenlevingen die heel ver vooruitkijken én handelen.

Waar slaan we de hernieuwbare energie uit zon en wind op die niet direct nodig is? Pompcentrales bieden veruit de grootste opslagcapaciteit. Noorwegen en Zwitserland hebben dat goed begrepen, alsook de VS, India en China. De EU scoort slecht, ondanks een fel gemediatiseerde Green Deal.

In 2003 verscheen de eerste Pala nieuwsbrief 'Wie laat de zeppelins vliegen?' Een Spaanse luchtvaartmaatschappij bestelt nu als eerste luchtschepen die vanaf 2026 binnenlandse vluchten moeten verzorgen. Transitie: beter laat dan nooit.

Opnieuw treft honger minstens 800 miljoen mensen en kraakt de wereldwijde distributie van eten. Corona en de oorlog in Oekraïne verergeren de voedselcrisis en maken het falen van het mondiale voedselsysteem heel zichtbaar. Een Long Food Movement ziet oplossingen… al vertoont ze ook grote blinde vlekken.

Een oliebedrijf wil honderden miljoenen schadevergoeding van Italië omdat het niet langer mag boren aan de Adriatische kust. Het Verdrag over het Energiehandvest maakt dit mogelijk. Het Europees Parlement eist een volledige terugtrekking uit dat verdrag als de Commissie niet over de brug komt met een aanvaardbare aanpassing.

De hele wereld moet de gewelddadigheid van Rusland met Poetin als heerser al lang kennen, van Tsjetsjenië tot de Krim, van Anna Politkovskaya tot Alexei Navalny, van Syrië tot het onderbreken van gastoevoer. In het bijzonder Europese politici gaan meermaals zwaar in de fout bij hun aanpak.

Elektrische auto’s verschijnen vanaf de jaren 1880. Zelfs de snelle batterijwissel is 100 jaar oud. Maar waarom het vandaag gemakkelijk doen als moeilijk ook kan? De wereld verslikt zich in de loodzware investeringen, materiaalverspilling en maatschappelijke kosten van laadpalen.

TRANSITIE. HOE HET NIET MOET 1. Vóór 1900 reden er al elektrische auto’s. Ze werden vlug industrieel geproduceerd. Weinig illustreert beter de aberrant trage, inefficiënte aanpak van duurzaamheidstransities dan de huidige herinvoering van de elektrische auto.

Nieuwe wind- en zonmultinationals eisen wereldwijd een grote plek op in het tijdperk van de elektriciteit. Tonen burgers en hun energiecoöperaties zich even dynamisch?

Soms overtreffen de grootste hernieuwbare energiemultinationals al in marktwaarde klassieke oliegiganten als Exxon of Shell. Wie zijn die nieuwe energiereuzen in het tijdperk van de elektriciteit?

De ooit onaantastbare managers van ExxonMobil, Royal Dutch Shell en andere oliemultinationals zijn in het verweer gedreven voor hun klimaatpolitiek. Rechters en aandeelhouders laten hen niet langer ongemoeid.

Op de documentaire ‘Planet of the Humans’  over de beperkingen van hernieuwbare energie werd zware kritiek geleverd. Bernard Mazijn brengt tegenargumenten aan en verwacht van de criticasters dat ze problemen openlijk onder ogen zien.

De coronacrisis maakt olie spotgoedkoop. Gaan we nu de fossiele industrie en hun bankiers redden? En zo de transitie naar hernieuwbare energie, nog altijd urgent, zwaar hinderen? Of kiezen we verstandig?